مسائل بسیاری در مورد خواب دیدن وجود دارد که ما آنها را درک نمی‌کنیم. فقط در این حد می‌دانیم که تغییراتی در مغز اتفاق می‌افتند و البته چند حدس در مورد چون و چرای این تغییرات داریم، اما حتی متخصصان هم تنها نظریاتی در مورد جوانب مختلف خواب و رویاپردازی دارند و چندان قطعیتی در بین آنها وجود ندارد.
برای مدت زمان زیادی خواب را به عنوان یک روش برای پردازش، مرتب و ذخیره ساختن اتفاقات روز می‌دیده‌اند. اکنون نیز تحقیقات بیشتر و بیشتری از این نظریه پشتیبانی می‌کنند. به گفتۀ روبین نایمان، یک روانشناس کلینیکی متخصص در زمینه خواب و رویا، “ذهن را به عنوان یک دستگاه گوارش دوم تصور کنید. در این استعاره، مغز در شب اطلاعات را قورت داده، هضم کرده، موارد مهم را جدا می‌کند، و البته درست مثل دستگاه گوارش، باقی را دور می‌ریزد. آنچه که ذهن ما حفظ می‌کند تبدیل به بخشی از آن کسی که هستیم می‌شود.” پس طبق گفتۀ او رویاپردازی در واقع سیستم گوارش مغز ما است.
اما مسائل بسیاری در مورد رویاپردازی وجود دارد که ما خیال می‌کنیم از آنها با خبریم. در ادامۀ این مقاله مواردی از حقایق و افسانه‌های دروغین در مورد رویاها را برای شما می‌آوریم.
ما تمام شب را رویا می‌بینیم
ممکن است تا به حال شنیده باشید که ما فقط در هنگام حرکت تند چشم در هنگام خواب یا REM رویا می‌بینیم.(rem بخشی از خواب که فعالیت مغز چندین برابر می شود معمولا پس از هر ۴۵ دقیقه خواب عمیق یک دوره ۱۵ دقیقه ای rem اتفاق می افتد) اما در واقعیت ما همیشه رویا می‌بینیم. در هنگام REM ما بیشتر با رویای خود در ارتباط هستیم، اما به خاطر اینکه در حالت عادی متوجه رویای خود نمی‌شویم، به این معنی نیست که رویاپردازی در این حالت وجود ندارد. با پیشروی در شب، بازه‌های REM طولانی‌تر شده و بنابراین می‌توان گفت که اکثریت خواب‌های ما در یک سوم آخر خواب اتفاق می‌افتند.
حشرات و ماهی‌ها در خواب REM ندارند
با اینکه بعضی از خواب‌ها در خارج از REM هم اتفاق می‌افتند، تشخیص دادن حرکت تند چشم در هنگام خواب در بین گونه‌های دیگر نزدیک‌ترین راهنما برای تشخیص این است که آیا دیگر موجودات هم خواب می‌بینند یا نه. محققان متوجه شده‌اند که تمام پستانداران، خزندگان و بعضی از پرندگان REM را تجربه می‌کنند و بنابراین احتمالا خواب هم می‌بینند.
اگر که با زنگ ساعت خود بیدار شوید احتمال به یاد داشتن رویا کمتر است
شوک بیدار شدن با صدای زنگ ساعت می‌تواند باعث شود جائی که چند ثانیه پیش در آن شناور بودید را فراموش کنید. بهترین راه به یاد سپردن رویاها این است که بگذارد آرام و در طول چند دقیقه غلت خوردن در تخت بیدار شوید. فقط اینکه خیلی سخت تلاش نکنید به این تصاویر گذرا چنگ بزنید. چرا که اگر یک رویا رو دنبال کنید، مطمئنا فرار خواهد کرد.
افرادی که رویاهای خود را به خاطر دارند دارای فعالیت ذهنیِ متفاوتی هستند
در یک تحقیق در سال ۲۰۱۴ مشخص شد افرادی که معمولا خواب‌های خود را به یاد دارند نسبت به کسانی که به ندرت می‌خوابند دارای فعالیت لحظه‌ای بیشتر در بخش‌هایی از مغز خود هستند. البته تفاوت فقط در حین خواب نبود، بلکه وقتی که شرکت‌کنندگان بیدار هم بودند این تفاوت در آنها مشاهده می‌شد. یک تحقیق قدیمی‌تر نشان داده بود که افرادی که رویاهای بیشتری را به یاد دارند همچنین در حین خواب (و البته بیداری) بیشتر نسبت به صداهای مختلف حساس هستند.
بدن شما درست مثل زمان بیداری نسبت به رویاها عکس‌العمل نشان می‌دهد
کمتر چیزی به این اندازه گیج‌کننده است که بیدار شوید و از دست کسی عصبانی باشید، آن هم بخاطر اینکه در خواب شما کاری کرده‌اند. بعد هم می‌فهمید که هیچ راهی نیست که این احساسات را بیرون بریزید و به نظر عاقل بیائید. اما از نظر زیستی، منطقی است که این احساسات بعد از بیدار شدن شما نیز باقی بمانند. به گفتۀ آقای نایمان “تجربه‌ای که در حین رویا دیدن داریم تاثیری عین واقعیت بروی بدن و ذهن ما می‌گذارد. برای مثال ممکن است در حین خواب فشار خون یا تپش قلب شما اوج بگیرد، آن هم به این خاطر که خواب یک موقعیت پر از استرس را می‌بینید. این واکنش فیزیکی باعث می‌شود که تجربیات احساسی شما از رویا جایگاه محکمتری هم پیدا بکنند.
ما در بازه‌های زمانی رویا می‌بینیم
با وجود این افسانه که رویاهای ما در زمانی کوتاه و سریع اتفاق می‌افتند، در واقعیت رویاها می‌توانند برای ۲۰، ۳۰ یا حتی ۶۰ دقیقه ادامه داشته باشند. احتمالا در شروع شب رویاها تنها دو دقیقه طول داشته باشند و در طول شب با اتفاق افتادن REM طولانی‌تر بشوند.
کابوس‌ها همیشه در مورد ترس‌های ما نیستند
رویاهای بد واقعا ترسناک هستند، اما فقط ترس در این رویاها دخیل نیست و احساسات دیگری هم وجود دارند. در یک تحقیق، محققان رویاهای ثبت شدۀ ۳۳۱ نفر را تحلیل کرده و فهمیدند که کابوس‌ها و رویاهای بد از احساساتی مثل شکست، اضطراب، گیجی، غمگینی و احساس گناه سرچشمه می‌گیرند. محققان همچنین فهمیدند که احتمال اینکه مردان یک رویای حول خشونت و تهاجم فیزیکی داشته باشند بیشتر است، در حالیکه رویاهای بد زنان بروی مشکلات رابطه تمرکز دارند.
خواب‌های شما عجیب نیستند، البته، تا زمانی که شما آنها را عجیب ننامید
به گفتۀ نایمان “وقتی شما یک خواب می‌بینید، مهم نیست چقدر خواب شما عجیب باشد – مثلا وقتی که در اعماق اقیانوس مشغول بازی با یک اختاپوس سبز بزرگ و ملکۀ انگلستان هستید – این خواب در آن لحظه عجیب نخواهد بود. بلکه فقط بعد از اینکه بیدار شده، وارد دنیای واقعی شوید و به رویای خود نگاهی دوباره کنید است که به نظرتان عجیب خواهد آمد.” نظر نایمان این است که مقایسۀ معنی “عجیب” در دنیای رویا و واقعیت مثل مقایسه عادت‌های غذایی در دو فرهنگ کاملا متفاوت است، از نگاه هر فرهنگ عادات غذایی دیگری به نظر عجیب و غیر منطقی می‌آید. او می‌گوید “ما می‌بایست از معنا کردن رویاها تنها از نقطه نظر واقعیت دست برداریم” که این یعنی باید کتاب‌های تعبیر خواب خود را دور بریزیم.
ممکن است که شما در خواب بمیرید – و زنده بمانید تا داستان خود را بگوئید
بسیاری افراد این افسانۀ محبوب را باور دارند که اگر در خواب خود بمیرید به این معنی است که… در واقعیت هم مرده‌اید. اما نایمان می‌گوید این بسیار با حقیقت فاصله دارد. در واقع، او سایرین را تشویق به تجربۀ این احساس می‌کند “اگر که فرصت این را بدست آوردید که در یک رویا بمیرید، من می‌گویم که این فرصت را از دست ندهید!” البته بسیاری افراد تجربۀ مرگ در رویا را یک پایان نامیدکننده دانسته‌اند، اما نایمان می‌گوید “بعضی افراد خواهند گفت که دلیل این موضوع جاودانی بودن آگاهی و مستقل بودن آن از بدن است، اما از هر زاویه هم که به این قضیه نگاه کنید، باز هم مرگ در رویا یک تجربۀ هیجان‌انگیز و جالب است.”